Een draak van een zinnetje
“Heeft u alles kunnen vinden?” Dat vroeg de juffrouw van de drogist net aan me. Daarvoor hadden ze het bij de kantoorboekhandel gevraagd en daarvoor bij de gereedschapszaak en ook bij het sokkenmagazijn. Vroeger stond ik dan altijd een beetje met mijn mond vol tanden, maar door ervaring weet ik nu wat je het beste kunt antwoorden: “Ja.” Dan ben je ervan af en laten ze je verder met rust.
Het heeft wel een tijd geduurd voordat ik die oplossing had. Daarvoor antwoordde ik bij de Gamma dingen als: “Nee, mijn verloren jeugd niet”, bij de notenbar: “Waar ligt de zaaddodende pasta?”, en bij de drogist: “Nee, ik zocht nog een pikhouweel.” Het personeel keek me dan aan alsof ik iets vreemds zei, maar dat vond ik op mijn beurt weer vreemd, want zij waren toch zeker zelf begonnen?
“Toch blijft het zinnetje jeuken. Wie heeft dat zinnetje verzonnen, vraag ik me af?”
Nu begrijp ik dat zo’n zinnetje onschuldig is, zomaar een zinnetje dat op dat moment uitgesproken kan worden, net als “Lekker weertje hè?” of: “Alles goed?” of “Zo, de auto aan het wassen?”, om een praatje te starten of de stilte te vullen omdat stilte tussen twee vreemdelingen vreemd is. Dit soort zinnetjes is niet bedoeld om letterlijk genomen te worden en ze zijn een universeel bindmiddel tussen mensen die dezelfde taal spreken. Een uiting van goede wil en saamhorigheid.
Toch blijft het zinnetje jeuken. Wie heeft dat zinnetje verzonnen, vraag ik me af? En waarom dat zinnetje terwijl er zo veel andere betere mogelijkheden zijn? En waarom spreekt elke winkelemployee bij het begroeten van iemand die wil afrekenen datzelfde zinnetje uit? Iemand moet het als eerste gebruikt hebben en anderen ermee aangestoken. Die anderen vonden het blijkbaar een mooi zinnetje en dachten: dat ga ik ook gebruiken. Als je erover nadenkt is het natuurlijk een draak van een zinnetje en als je het mooi vindt, moet je toch eens aan je smaak gaan werken.
Het allerergste aan het zinnetje is dat filiaalmanagers het mooi vinden. Ze verplichten hun personeel om het uit te spreken omdat ze denken dat het de verkoop opstuwt. Ze denken dat een klant dan denkt: o, ik heb eigenlijk niet alles gevonden; de deodorant van mijn hond is bijna op. Dat het zinnetje de verkoop opstuwt, is onzin, hebben statistici uitgerekend, maar toch wordt het uitgesproken. Omdat de baas het wil. Daarom is het zinnetje een monument van onderdrukking en onderwerping. Als een baas je verplicht om het uit te spreken, is hij dom, slecht of allebei. Het is geen fijne baas en hij zou eigenlijk door zijn personeel moeten worden opgesloten in de bezemkast en pas worden vrijgelaten als iemand op het zinnetje “Heeft u alles kunnen vinden?” zou antwoorden: “Nee, je baas niet.”
