Wishful songwriting van Rick Treffers

Veelzijdigheid is het handelsmerk van liedjesschrijver, reiziger, auteur, muzikant en zanger Rick Treffers (1967). Vanaf midden jaren negentig maakt hij albums met verschillende formaties en als soloartiest. Zowel in het Nederlands als in het Engels met zijn band Mist. In 2018 verscheen zijn roman ‘Ik wou dat ik jouw leven had’, vernoemd naar een verzuchting die mensen hem vaak toevertrouwen. Vorig jaar kwam zijn album ‘Looking For a Place To Stay’ uit, het eerste Engelstalige album onder zijn eigen naam. Begin maart verscheen zijn album ‘Levensdrift’ en zoals de titel doet vermoeden, zingt hij hierop in het Nederlands. We spreken met Rick over zijn veelzijdigheid, de worsteling die het leven soms is en de hoop die scheppingsdrang hem geeft.

“‘Ik beschrijf vaak situaties waarvan ik hoop dat ze uitkomen.’”

Veelzijdigheid van een artiest kan het publiek in verwarring brengen. Daarom heeft Rick de bandnaam Mist laten varen en ‘Looking For a Place to Stay’ onder zijn eigen naam uitgebracht. “Als je ‘Mist’ intikt op streamingplatforms kom je op een hiphop-artiest die vrij populair is en ook op andere bands die Mist heten”, zegt hij. “Onze Mist is daardoor niet meteen te vinden en dat is funest voor de bekendheid. Op mijn talrijke solo-optredens met stem en akoestische gitaar voer ik ook Mist-repertoire uit. Mensen uit het publiek vragen dan vaak: ‘Ben je in je eentje ook Mist? ‘Eigenlijk wel’, zeg ik dan, ‘Maar ik ben ook Rick.’ Mist was oorspronkelijk een voltallige band, maar in 2008 was hij gereduceerd tot een duo: Ivar Vermeulen en Rick. “Ik schreef de liedjes en zong, Ivar hielp me met de productie en arrangementen. Zo zijn de platen na 2008 tot stand gekomen. ‘The Loop of Love’ uit 2015 had ik achteraf gezien eigenlijk beter al onder mijn eigen naam kunnen uitbrengen.”

Eindelijk rust

Sinds 2011 pendelt Rick heen en weer tussen Valencia, Spanje en Amsterdam. Op ‘Looking For a Place To Stay’ maakt hij de balans op van zijn leven en vraagt hij zich af hoe het nu verder moet. Wat ligt er nog voor hem in het verschiet, wat heeft het leven hem nog te bieden? Heeft hij het goed gedaan? Kan het beter? Hij worstelt ook met de vraag waar hij uiteindelijk zal neerstrijken.

Het album verscheen vorig jaar en het is door de pers met lovende kritieken ontvangen. Rick grossiert als vanouds in pakkende melodieën, gevat in sfeervolle arrangementen met introspectieve teksten vol eigenzinnig verwoorde universele emoties. Prominent aanwezig in de teksten, zijn zelftroost en zelfhulp. ‘Rick Treffers heeft nu eindelijk rust gevonden’, lees je dan ook in sommige recensies. Hebben de recensenten dat goed gezien?

“Eigenlijk niet, haha”, zegt Rick, “dat staat nog op het programma. Ik heb niet bewust geprobeerd om een conceptalbum te maken, maar de liedjes passen wel allemaal bij elkaar. Mijn hoofdthema’s zijn onveranderd gebleven: het gaat als vanouds over de liefde en het loslaten. Nieuwe invalshoeken op dit album zijn de worsteling van een expat die tussen twee landen twijfelt en het ouder worden. Het doorhakken van knopen is voor mij moeilijker omdat ik voel dat ik alleen sta in het maken van keuzes. Daarom verlang ik naar verlossing of opluchting. Daar gaat het lied ‘Relief’ over. Op mijn zoektocht naar een oplossing, raak ik verstrikt in mijzelf. Ik vraag mij af waar ik eigenlijk naar op zoek ben. Net als je denkt dat te weten, komt er iets tussen. ‘The organs all stopped playing’, zing ik daarover. Dat kun je zowel overdrachtelijk als fysiek opvatten, dat is het mooie van de Engelse taal: met een ‘organ’ kun je een orgel of een orgaan aanduiden, en zo refereer ik ook aan de RSI-klachten waar ik in 2018 last van kreeg en die mijn werk hebben vertraagd. Psyche en lichaam zijn een geheel, dat probeer ik daarmee ook uit te drukken. Opmerkelijk is dat zaken die ik in mijn liedjes bezing, vaak later in mijn leven uitkomen. Dat is gelukkig ook gebeurd met wensdromen die ik heb bezongen en je zou mijn liedjes dus kunnen zien als een soort ‘wishful songwriting’, ik beschrijf vaak situaties waarvan ik hoop dat ze uitkomen, zoals het terugvinden van de ware liefde. In het lied ‘Happy Man’ van het Mist-album ‘The Loop Of Love’ zong ik dat ik het nu goed met me gaat: ik ben een gelukkige, gezonde man. Als ik dat zing, wordt de kans groter dat het uitkomt.”

Zelfhulp

Het lied ‘The Less I Think’, gaat over de angst om het piekeren los te laten en meer op gevoel te leven. “Ik wilde meer naar mijn lichaam gaan luisteren”, zegt Rick. “Beslissingen nemen op intuïtie en minder in mijn hoofd zitten. Mijn teksten zijn vaak een zoektocht naar antwoorden op vragen die bij me opkomen, een graven in mijn eigen psyche, met zelfhulp als oogpunt. ‘I Want To Live’ gaat daarover: ik heb veel nagedacht, geprobeerd om antwoorden te vinden met mijn hoofd, maar het heeft niet geholpen: nu wil ik daarmee ophouden en simpelweg leven.”

In ‘The Life I Didn’t Live’ somt Rick dingen op die hij niet heeft gedaan of mogelijke levens die hij had kunnen leiden. “Het is een positief lied en een van mijn favorieten op het album. Ik heb bijvoorbeeld geen statusrijke carrière en nooit kinderen gekregen, maar wat er over is, daar gaat het voor mij blijkbaar om. Ik weet dat meer mensen dit gevoel hebben als ze nadenken over hun leven en het is voor velen een innerlijk proces om in het reine te komen met hun keuzes, er vrede mee te hebben. Dat is wat ik met het lied wil zeggen. Liedjes schrijven zie ik als het stellen van vragen aan jezelf en aan het leven. Door die vragen in tekst en muziek uit te werken, krijg je er antwoorden op en hoewel die niet eenduidig zijn, houden ze je een spiegel voor en kun je ervan leren.”

‘Time Is Really Running Out’ is in dat opzicht onmisbaar want het gaat over het ouder worden. “Ik ben nu van middelbare leeftijd en veel dromen die ik ooit koesterde kunnen niet meer uitkomen. Daar wil ik me bij neerleggen en genieten van wat er overblijft.”

““Door levensvragen in tekst en muziek uit te werken, krijg je daar antwoorden op.””

Groei

Jubelende recensies maar bescheiden verkoop is een terugkerend zakelijk thema bij alles wat Rick uitbrengt. Vaak roepen recensenten uit: “Deze man verdient een groter publiek!”. Waarom gebeurt dat niet? “Ik heb wel naar verklaringen gezocht waarom mijn publiek niet exponentieel groeit”, zegt Rick. “Mijn veelzijdigheid is een verwarrende factor. Ik maak nu eens muziek met Engelse teksten, dan weer met Nederlandse of zelfs Spaanse teksten, soms in bandverband met Mist en dan weer solo, breng ook boeken uit onder mijn eigen naam en verblijf in twee verschillende landen. Als ik zakelijk was geweest had ik vanaf 2003, bij het succes van het Mist-album ‘We Should Have Been Stars’ kunnen besluiten: hier borduren we op voort, we richten ons volledig op het uitbouwen van de band Mist.

Misschien was ik dat ook algauw saai gaan vinden. Ik heb me er nu bij neergelegd dat het zo is; ik kan niet anders, dit is wie ik ben en mijn leven is geen marketingstrategie. Mijn publiek groeit gestaag en zolang dat gebeurt, ben ik tevreden. Ik maak me er niet meer druk om, wil er mijn levensinvulling niet van maken. Ik ben dik tevreden met mijn bescheiden schare trouwe fans in Spanje, Nederland en Duitsland. Er komen mensen naar mijn concerten, ze kopen mijn platen en beluisteren mijn muziek op Spotify. Ik heb niets te klagen.”

““Dit is wie ik ben en mijn leven is geen marketingstrategie.””

Optreden

Een innerlijk noodzaak die Rick voelt, is het live delen van zijn muziek met het publiek. Door de omstandigheden was dat je laatste jaren moeilijk. “Hopelijk kan het gauw weer, want ik kan niet zonder rechtstreeks contact met het publiek. Soms kwamen mensen uit het publiek naar me toe, pakten mijn hand vast en zeiden dat ik ze had geraakt. Dat vind ik prachtig en het heeft mij altijd de kracht gegeven om door te gaan. In Spanje heb ik meer respons op mijn drama en melancholie dan in Nederland. In mijn liedjes schijnt altijd licht aan het einde van de tunnel: er gloort hoop. In het lied ‘The Best of Your Days’ zit melancholie, maar ik probeer de luisteraar ook een hart onder de riem te steken en troost te bieden.”

Levensdrift

Begin maart 2020, toen Nederland op slot ging vanwege Corona, legde Rick de laatste hand aan zijn Engelstalige album. “Ik zat daardoor in de muziekflow. Na het dagelijks werk aan het album zat ik vaak in mijn eentje thuis met mijn gitaar op schoot nog wat te pingelen en daar rolden ineens allerlei Nederlandstalige liedjes uit. In de maanden maart en april schreef ik tien liedjes die ik voor wat betreft sfeer bij elkaar vond passen en het idee ontstond om daar ook een album van te maken. Nummers waar extra begeleiding bij moest, heb ik aan meestergitarist Theo Sieben gegeven. We hebben al vaker samengewerkt en hij heeft er geweldige gitaarpartijen, geluiden en klanklandschappen aan toegevoegd op gitaar, slidegitaar, banjo, mandoline en orgel.

Eind juni waren die opnames af. Toen ben ik op vakantie gegaan en in het najaar heb ik het album ingezongen en afgemaakt.” Zo kwam het album ‘Levensdrift’ tot stand. Het is zijn derde Nederlandstalige album, na het in 2007 verschenen ‘Het heeft niets met jou te maken’ en ‘Prettige vooruitzichten’ uit 2010. “’Levensdrift’ is van mijn drie Nederlandstalige albums het meest serieuze”, zegt Rick. “Ik wilde al geruime tijd een serieus album in het Nederlands maken zonder de kwinkslagen en woordgrappen van de vorige albums. Ik ben nog wel trots op die eerdere albums, maar deze keer streefde ik naar meer tijdloosheid. Humor veroudert te snel. Met ‘Levensdrift’ bedoel ik de drive die ik vaak voel in leven en werk. Het is dus een positief en hoopvol album. Het straalt het vertrouwen uit dat je die ware liefde vindt, je angsten en eenzaamheid bezweert en het geluk treft.”

Zelfkant

Omdat Rick introspectieve teksten in zijn moerstaal schrijft en, zoals hij het zelf uitdrukt: een ‘singer-songwriter van de zelfkant’ is, wordt hij in recensies weleens vergeleken met taal- en soortgenoten als Alex Roeka of Boudewijn de Groot. “Ik zie het als een compliment en bewonder Boudewijn de Groot, ofschoon hij wel duidelijk van een andere generatie is. In de winter van 2020 liep ik in Heemstede van het station naar het huis van mijn moeder en toen kwam ik door de Koediefslaan, waar hij woont. Toen ik de hoek om liep, schoot me toevallig een melodie te binnen en ik had er meteen een tekst bij, het werd uiteindelijk het lied ‘Voorbij de paniek’. Op die manier zit de geest van Boudewijn misschien in het album.”

Spelen

Naast het verschil in taal zijn er inhoudelijke verschillen tussen de Engelse en Nederlandse teksten van Rick. “Het leuke van Nederlands is dat ik er wat meer mee kan spelen. Mijn woordenschat is groter, evenals het arsenaal aan mogelijke associaties en dubbele bodems. Daardoor kan ik me meer poëtisch uitdrukken zoals in het lied ‘Silhouetten’, waarvan de laatste strofe is: ‘Er is geen kust die werkelijk veilig is; geen huis dat altijd heilig is; als de angst regeert’. Mijn Engelse teksten zijn meer traditionele popliedjes; in het Nederlands schrijf ik vaak verhalend, vaak ook met wat meer contemplatieve afstand van de liefde. Een goed voorbeeld daarvan is het lied ‘Hongerdood’. De liefde gaat door de maag, zegt de uitdrukking, en zonder liefde sterf je dus de hongerdood.”

Wat ik ook spannend vind is dat ik in het Nederlands kan spelen met het ongewisse. Ik vind het intrigerend als het niet meteen duidelijk is waar een lied over gaat. Daarvan is ‘Het moment’ een goed voorbeeld. Ik schreef intuïtief coupletten en kwam maar niet tot een conclusie. Die heb ik toen geforceerd, maar er later weer uit gehaald. Het lied beschrijft namelijk allerlei angsten en complexen die je wilt oplossen, maar dat zal niet lukken. Daar hoort dus ook geen conclusie bij. Het lied is een gevolg van mijn voornemen om meer volgens mijn onderbuik en minder vanuit mijn hoofd te leven.”

‘Voorbij de paniek’ gaat over de rol van angst. “Dat is weer een voorbeeld van wishful songwriting: een situatie beschrijven waarvan je hoopt dat die werkelijkheid wordt, want ik wil mijn angsten graag bezweren. Door dat op te schrijven, bestel ik de situatie in de werkelijkheid van de toekomst. Ik internaliseer ze, zoals je ook met meditatie kunt doen.”

Rick Treffers. Foto: Nuria Andrés Sáez.

Samenwerking

Voor de vormgeving van zijn albums en de videoclips werkt Rick samen met andere kunstenaars. Hoe komt zo’n samenwerking tot stand? “Ik moet altijd varen op mensen die het graag voor me doen”, zegt Rick. “Een samenwerking begint altijd met vriendschap en wederzijdse bewondering.” Voor het Engelstalige album ‘Looking For a Place to Stay’ is het ontwerp gemaakt door Vicente Balbastre, die ook de videoclips voor zijn rekening nam. “Het verschil met de clips voor het Nederlandstalige album is dat ik er zelf niet in voorkom.” De hoes van het album ‘Levensdrift’ is ontworpen door Sappho Panhuysen van Studio Vrijdag. “Omdat ik haar werk bewonder, heb ik haar gevraagd en ook gewoon ervoor betaald. Ze heeft collages met knipsels uit oude National Geographic Magazines gemaakt. Het is bewust duidelijk te zien dat ze met de hand zijn uitgeknipt en ik vind het erg mooi bij het onderwerp passen. Een verschil met de vorige albums van Mist is dat ik nu de liedteksten in de boekjes heb laten afdrukken. De luisteraar kan tijdens het luisteren bladeren en lezen en dat geeft meer tastbaarheid aan het product en zet extra zintuigen aan het werk.”

Videoclip

Voor het nummer ‘Levensdrift’ maakte Henk Hofstede van de band Nits de videoclip. Henk en Rick kennen elkaar al meer dan twee decennia. “In 1999 zaten we toevallig in hetzelfde vliegtuig en toen heb ik hem aangesproken. We raakten aan de praat, over muziek natuurlijk, en het klikte. Later werd ik door hem gevraagd om met Nits mee te gaan om een verslag te maken van hun optredens in Oostenrijk. Zo heb ik hun drummer Rob Kloet leren kennen en die heeft een paar keer met Mist meegespeeld op optredens.

Henk Hofstede heeft voor mijn albums als klankbord gefungeerd. Tijdens het opnameproces is hij twee keer bij mij op bezoek geweest en heeft bruikbare feedback gegeven. Ik heb hem gevraagd om een video voor me te maken. Henk schildert en filmt en hij heeft verschillende clips voor Nits gemaakt, waaronder de bekende van ‘In The Dutch Mountains’.

Het nummer ‘In de stad’ had ik voor hem uitgekozen om een clip bij te maken. Henk wilde die graag in Amsterdam filmen. Het idee was om mij zingend te midden van de futuristische gebouwen op te nemen. We filmden afgelopen zomer op een dag met prachtig weer. De beelden die we aan het IJ opnamen, bleken het mooiste. Je ziet mij zingen met op de achtergrond het kabbelende water, met wuivend riet in de voorgrond en de traag voorbijvarende pont, tegen een nevelige zomerlucht. Er zitten briljante momenten in met afgedwongen toeval: op een zeker moment loopt er een meisje langs en kijkt op haar telefoon terwijl ik ook op mijn telefoon kijk. De tekstregel die ik op dat moment zing, behelst dat ik op een dag de liefde hervind. De clip en de muziek zijn daardoor een organisch geheel.

““Als ik me goed voel, kan ik pas schrijven en tijdens het schrijven voel ik me nog beter.””

Productief

Omdat er met grote regelmaat een muziekalbum, boek of andere productie van Ricks hand verschijnt, staat hij bekend als een zeer productief kunstenaar. “Vooral Spanjaarden zeggen vaak bewonderend dat ik zo productief ben, ze zijn heel complimenteus”, zegt hij. “Ik vind mezelf helemaal niet zo productief, want ik weet dat ik elke maand wel een album zou kunnen maken als ik psychisch wat meer stabiel zou zijn en financieel onafhankelijk. Het leven valt me soms te zwaar waardoor de inspiratie geremd wordt. Omdat ik voor mijn broodwinning klussen doe in het toerisme of de redactionele wereld, ontstaan ook situaties die me afleiden. Dan moet ik weer even acclimatiseren om weer scheppende arbeid te kunnen verrichten. Ik kan alleen schrijven en iets maken als ik in een goede flow zit.

Officieel zou een kunstenaar moeten lijden, maar als ik lijd, komt er niets uit mijn handen. Als ik me goed voel, kan ik pas schrijven en tijdens het schrijven voel ik me nog beter: dat is die flow. In zo’n periode kan ik wel vijf nummers per dag schrijven. Meestal rolt de structuur van een liedje er dan in één keer uit, van kop tot staart. Het kost me niet veel moeite om het dan ook helemaal af te maken, want daar zorgt mijn innerlijke drive als liedjesschrijver voor. Ik wil het verhaal af hebben, zodat ik weer door kan met het volgende idee.”

www.ricktreffers.com